Δίχως αμφιβολία, ένα από τα πλέον επιτυχημένα sites στην Ελλάδα είναι Zoo.gr. Κάνοντας την εμφάνιση του το 2004, με ένα ιδιαίτερα δυναμικό κράμα social networking και flash χαρακτηριστικών το Zoo έγινε ιδιαίτερα σύντομα το αγαπημένο σημείο συνάντησης για τους Έλληνες χρήστες του Internet. Tο Away.gr συνάντησε τον Μιχάλη Ναυπλιώτη, συνιδρυτή και γενικό διευθυντή του Zoo, o οποίος μας μίλησε για την πορεία της εταιρία, τα μελλοντικά σχέδια τους για επέκταση στο εξωτερικό, το Web 2.0 και την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα.
Away.gr: Θα ήθελα να ξεκινήσω ρωτώντας σας ποιος είναι ο βασικός πυρήνας της σελίδας, είστε ένα social network ή dating site;
Μιχάλης Ναυπλιώτης: Για να είμαι ειλικρινής ποτέ δεν μου άρεσαν οι ορισμοί και οι ταμπέλες. Ωστόσο είναι αλήθεια πως από τα κλασσικά αμερικάνικα social networks έχουμε ουσιαστικές διαφορές, όπως για παράδειγμα με το Facebook το οποίο έχει φτιαχτεί για να δικτυώνεσαι μεταξύ γνωστών και φίλων. Στο Zoo η ιδέα είναι πως διευκολύνουμε τους χρήστες να κάνουν νέες γνωριμίες πέρα από το να βρουν τους παλιούς τους γνωστούς. Υπό αυτή την έννοια έχουμε dating χαρακτηριστικά. Μάλιστα είναι αλήθεια πως επιδιώκουμε και εμείς να έχουμε μερικές διαφοροποιήσεις από τον ανταγωνισμό στο εξωτερικό. Στις υπηρεσίες social networking του Zoo o τομέας ο οποίος διαγράφει πολύ καλή πορεία είναι τα παιχνίδια, ενώ στα άμεσα σχέδια μας είναι η περαιτέρω ανάπτυξη του συγκεκριμένου τομέα.
Away.gr: Ξεκινήσατε το 2004 και ήσασταν από τα πρώτα sites του είδους στην Ελλάδα. Μετά από 5 χρόνια έχουν εκπληρωθεί οι προσδοκίες σας;
Μ.Ν.: Καταρχήν δεν ήμασταν από τα πρώτα community sites. Tα πρώτα community - dating sites ξεκίνησαν το 1999 στην Ελλάδα με το datingclub.gr, το meetme.gr και άλλα τα οποία είχαν διαφορές με τα dating sites που υπήρχαν στην Αμερική την προηγούμενη 10ετία. Στην Αμερική υπήρχαν σελίδες κλειστές, συνδρομητικές στις οποίες ο χρήστης είχε πολύ λίγες επιλογές, θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι δεν υπήρχε τρόπος να δηλώσεις ότι ενδιαφέρεσαι για φιλία ή μια απλή γνωριμία, παρά μόνο για σχέση. Τα ελληνικά sites τότε είχαν forums, chatrooms και άλλα εργαλεία τα οποία θύμιζαν περισσότερο communities. To Zoo ουσιαστικά είναι η εξέλιξη αυτών των sites καθώς συνέχισε το συγκεκριμένο μοντέλο προστεθοντας παράλληλα social networking χαρακτηριστικά. Όσο αφορά τις προσδοκίες μας πέσαμε αρκετά μέσα. Μερικές φορές κοιτάμε, περισσότερο για πλάκα, το πρώτο business model που είχαμε συντάξει στα τέλη του 2003 το οποίο είχε ορίζοντα διετίας και τηρήθηκε κατά γράμμα. Από εκεί και πέρα σαφώς όταν εκπληρώνεις τους πρώτους, βασικούς σου στόχους υπάρχει μια συνέχεια καθώς πάντα υπάρχουν καινούργιες ιδέες, ανάγκες και εργασίες που πρέπει να γίνουν για την περεταίρω ανάπτυξη της επιχείρησης.
A: Αν και υπήρχαν προηγούμενες σελίδες όπως είπες με παρόμοια θεματολογία όπως είπες και εσύ το Zoo πήγε το συγκεκριμένο προϊόν ένα βήμα παρακάτω προσφέροντας μια ιδιαίτερα εύχρηστη πλατφόρμα πλοήγησης. Υιοθετήσατε το desktop like layout το οποίο σίγουρα ήταν ιδιαίτερα γνωστό ως χρήση στον μέσο χρήστη.
M.X.: H συγκεκριμένη κίνηση νομίζω πως ήταν υψηλού ρίσκου. Ήταν ένα περιβάλλον web το οποίο βασιζόταν σε μια παγκόσμια πρωτοτυπία. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τις πρώτες εβδομάδες που είχαμε ξεκινήσει πως με έπαιρναν τηλέφωνο άνθρωποι από τον χώρο του marketing οι οποίοι με καλούσαν για τα πρώτα σχόλια, τα οποία ήταν εντελώς αρνητικά. Μέχρι τότε το Flash είχε παρουσιαστεί ουσιαστικά σε εταιρικές σελίδες, site προϊόντων τα οποία μάλιστα, εξαιτίας του ότι τότε βρισκόμασταν ακόμα στην εποχή της Dial up, ήταν αρκετά «βαριά». Δεν κατάλαβαν ότι πέρα από την συγκεκριμένη επιλογή από πίσω είχαμε δώσει πολύ μεγάλη έμφαση στην τεχνολογία της σελίδας, έτσι ώστε να απαντάει και σε αυτά τα ερωτήματα. Κατά πόσο δηλαδή πέρα το αισθητικό κομμάτι η προσπάθεια αυτή θα μπορούσε να γίνει και λειτουργική στον χρήστη. Σίγουρα μας βοήθησε πολύ το γεγονός πως και η αγορά του Internet στην Ελλάδα ήταν στην μεγάλη της ανάπτυξη καθώς υπήρχανε πολύ νέοι χρήστες οι οποίες δεν είχαν προηγούμενη εμπειρία στο Internet. Άρα ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό των Windows ήταν ιδιαίτερα οικείο στους χρήστες. Ακόμα ένα σημαντικό πλεονέκτημα μας είχε να κάνει με τις παράλληλες εφαρμογές που μπορούσε να χρησιμοποιεί ο χρήστης. Για παράδειγμα μπορούσε να τρέχει τον Messenger ενώ την ίδια στιγμή να μιλάει στα chatrooms. Για τα δεδομένα της εποχής ήταν πολύ μπροστά αυτές οι δυνατότητες.
A: Μετά από 5 χρόνια αποφασίζετε να επεκταθείτε και στον εξωτερικό καθώς μέσα στο 2008 θα έχετε έτοιμο το Lazyland.com το οποίο θα είναι το brand extension του Zoo στην Ρουμανία. Θα έχει διαφορές από την τωρινή πλατφόρμα το Lazyland, γιατί αλήθεια επιλέξατε την Ρουμανία;
M.X.: Τα πράγματα όσο αφορά το συγκεκριμένο project είναι πολύ πιο απλά από όσο φαίνονται. Καταρχάς θέλαμε το πρώτο μας βήμα στο εξωτερικό να αφορά μια βαλκανική χώρα. Μάλιστα τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε κάποιους στενούς συνεργάτες οι οποίοι δουλεύουν ήδη για το Zoo και έχουν μάθει την πλατφόρμα και την φιλοσοφία της εταιρίας. Αυτοί ήταν οι δύο ουσιαστικοί λόγοι για τους οποίους επιλέξαμε την Ρουμανία. Από εκεί και πέρα θα υπάρχουν κάποια καινούργια παιχνίδια τα οποία θα είναι διαθέσιμα με την μορφή Application τόσο στο Facebook όσο και στο OpenSocial. Και αυτά θα είναι έτοιμα μέσα στον Σεπτέμβρη. Ουσιαστικά θα είναι ένα παγκόσμιο spread της δουλειάς μας μέσω μεγάλων social networks.
A: Μας αρέσει πάρα πολύ που στο Zoo δεν «ησυχάζετε» ποτέ! Μια υπηρεσία η οποία είχε λανσαριστεί πριν από περίπου ένα χρόνο είναι το Zoo TV. Μετά από ένα χρόνο η υπηρεσία έχει διευρυνθεί και πέρα από τις δικές σας παραγωγές έχετε και συνεργασίες με άλλα κανάλια όπως είναι το PC Magazine, T3 και πολλά ακόμα. Θα μπορούσαμε στο μέλλον να δούμε μια περισσότερο ολοκληρωμένη πρόταση στο συγκεκριμένο τομέα. Ένα κανονικό ιντερνετικό κανάλι;
M.X.: Είναι αλήθεια πως έχουμε αρκετά κανάλια από άλλες σελίδες και ειδικά blogs. Για τους bloggers συγκεκριμένα το βλέπαμε και ως μια μορφή βοήθειας που μπορούμε να τους παρέχουμε μιας και γίνεται πολύ καλή δουλεία από αρκετά παιδιά όπως το neolaia.tv και το Wiggler. Πολλοί μάλιστα από τους bloggers κάνουν δωρεάν γυρίσματα και στο δικό μας, low budget, studio. Αν και οι εξελίξεις είναι πάνω από εμάς και δεν μπορώ να προβλέψω με ακρίβεια τι θα συμβεί στην συνέχεια, παρόλα αυτά νομίζω ότι μέσα στον επόμενο ένα χρόνο θα δούμε και live προγράμματα μέσω διαδικτύου.
A: Τα social networks ειδικότερα και οι υπόλοιπες υπηρεσίες οι οποίες βρίσκονται κάτω από τον όρο Web 2.0 έχουν μέλλον κατά την γνώμη σου;
Μ.Ν.: Η συγκεκριμένη ερώτηση είχε απασχολήσει αρκετά το Internet πριν περίπου ένα χρόνο. Νομίζω πως πλέον το social network δείχνει με την διάρκεια του πως δεν είναι μόδα. Όταν ξεκίνησε η συγκεκριμένη διαδικασία, ίσως να μην ήταν καν σαφές για τους ανθρώπους που ξεκίνησαν τα social networks ποιος ήταν ο σκοπός της υπηρεσίας. Σήμερα τα social networks δεν υπάρχουν απλά για να υπάρχουν, αντιθέτως υπάρχουν για συγκεκριμένο λόγο και σκοπό. Για παράδειγμα το Youtube, το οποίο είναι social network, δημιουργήθηκε εξαιτίας μια ανάγκης που υπήρχε. Ο χρήστης στο Youtube έχει την δυνατότητα να φιλτράρει τα video τα οποία παρέχονται από την υπηρεσία με βάση πάρα πολλά επιμέρους κριτήρια. Όλο αυτό το φιλτράρισμα ουσιαστικά είναι η απάντηση στο ερώτημα «Πως θα διαχειριστώ την έκρηξη της πληροφορίας». Στα παραδοσιακά media η κατηγοριοποίηση γινόταν αποκλειστικά από την ιδιοκτήτη της σελίδας, ο χρήστης δεν είχε ουσιαστικό λόγο στην διαμόρφωση της πληροφορίας. Στο Web 2.0 υπάρχουν εργαλεία τα οποία έχουν σαν σκοπό το φιλτράρισμα της πληροφορίας, η οποία μέρα με την μέρα μεγαλώνει σε όγκο. Το πρώτο εργαλείο το οποίο είχε αυτά τα χαρακτηριστικά, το οποίο θα χαρακτήριζα ως Web 1.5, είναι τα RSS. Μετά ήρθε το iGoogle και το Netvibes τα οποία ουσιαστικά διαμόρφωναν ένα αποτέλεσμα, μια αρχική σελίδα, η οποία επέλεγε από τον χαμό της πληροφορίας τα αποτελέσματα τα οποία ήταν περισσότερο κοντά στις προτιμήσεις του χρήστη. Ο χρήστης μάλιστα καθορίζει την ποσότητα και την ποιότητα της πληροφορίας, αν για παράδειγμα εμένα με ενδιαφέρει για επαγγελματικούς λόγους να ενημερωθώ για κάτι πολύ συγκεκριμένο μπορώ να έχω ένα τεράστιο όγκο αποτελεσμάτων για το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Διάβαζα μάλιστα πρόσφατα πως για το πλέον εξειδικευμένο νέο που αφορά την Φυσική, για την υπεραγωγιμότητα, κάθε μήνα βγαίνουν τρεις τόμοι της Britannica ως καινούργιες πληροφορίες! Συνεπώς το πόσο θα εμβαθύνεις στην πληροφόρηση εξαρτάται από εσένα. Το δεύτερο Web 2.0 εργαλείο το οποίο χρησιμοποιήθηκε είναι το Wiki και αφορά την σχέση πομπού-δέκτη. Με την δημιουργία των Wikis o καθένας μπορεί να εισάγει πληροφορία στο σύστημα, το σύστημα διαχειρίζεται αυτή την πληροφορία και ο χρήστης την αξιόλογη. Η ιδέα πίσω από τα Wikis είχε να κάνει με την συνδιαχείρηση πληροφορίας από μια κοινότητα. Το τρίτο κομμάτι αφορά τα social networking εργαλεία. Μέχρι σήμερα υπήρχε η άποψη πως τα social networks είναι απλά λίστες φίλων. Σήμα ωστόσο δεν υπάρχει social network χωρίς αντικείμενο, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό. Υπάρχει το youtube το οποίο φιλτράρει το περιεχόμενο των video, το digg το οποίο φιλτράρει το περιεχόμενο άρθρων, ακόμα και το Facebook φιλτράρει φωτογραφίες, Applications και άλλα είδη πληροφορίας. Άρα τα social networks πλέον εξυπηρετούν το φιλτράρισμα της πληροφορίας, αυτή η δυνατότητα δεν μπορεί να πάει «πίσω». Η πληροφορία πλέον είναι τόσο γιγαντωμένη που τέτοια εργαλεία εξυπηρετούν μια ανάγκη, την πληροφόρηση.
A: Ελληνικό Web 2.0 υπάρχει; Κάποια σελίδα που να ξεχωρίζεις από το ελληνικό Internet και να έχει κάποιο από τα χαρακτηριστικά της νέας εποχής. Είτε από πλευράς χρηστικότητας είτε από πλευράς σχεδιασμού.
M.N.: Σίγουρα έχουμε αξιόλογη blogoσφαιρά. Έχει θετικά και αρνητικά στοιχεία, αλλά σίγουρα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Τον δεύτερο που μου έρχεται στο μυαλό είναι το sync.gr, πραγματικά είναι εξαιρετικά αξιόλογη προσπάθεια. Σε Web 2.0 σχεδιασμό θεωρώ πως το λογότυπο σας και το design του Away είναι ότι το πιο Web 2.0 design στο ελληνικό Internet. (σ.σ. Ευχαριστούμε πάρα πολύυυυυυυ :) ). Αυτό που θέλω, όχι απλά να πω, αλλά να φωνάξω είναι το εξής: Υπάρχουν πολλά Web 2.0 projects τα οποία μπορούν να τρέξουν στο ελληνικό Internet και δεν υπάρχουν αυτή την στιγμή. Για παράδειγμα δεν υπάρχει Web 2.0 site για την αγορά εργασίας στην Ελλάδα. Γενικά το Web 2.0 δίνει μια μοναδική ευκαιρία για νέες επιχειρηματικές ιδέες, η οποία βασίζεται στα προβλήματα που έχει ο κόσμος. Μακάρι να υπάρχουν προβλήματα γύρω μας, καθώς κάθε πρόβλημα είναι και μια επιχειρηματική ιδέα! Η πλέον επιτυχημένη επιχειρηματική κίνηση είναι κάποιος να προσπαθήσει να λύσει κάποιο πρόβλημα που κανείς δεν είχε καταλάβει πως είχε.
A: Μαζί με την ανάγκη που θα δημιουργήσει μια υπηρεσία στον χρήστη χρειάζεται και τύχη για να πετύχει. Συμμερίζεσαι αυτή την άποψη;
M.N.: Σίγουρα χρειάζεσαι τύχη, ατελείωτη τύχη! Για ένα απλό λόγο, καλώς ή κακώς τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχει μια υπερπροσφορά υπηρεσιών και όπως συμβαίνει σε κάθε κλάδο της οικονομίας όταν υπάρχει υπερδραστηριότητα υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για τον επιχειρηματία να καεί. Από το συγκεκριμένο φαινόμενο άλλωστε υπέφερε και η Ιαπωνία στα τέλη της δεκαετίας του '80, όπου έπεσε σε ύφεση. Θα σας δώσω και ένα σχετικό παράδειγμα μάλιστα. Μπορεί να υπήρχε μια ιαπωνική εταιρία η οποία κατασκεύαζε ρομπότ. Αυτή η εταιρία είχε μόλις βγάλει ένα μοντέλο το οποίο μπορούσε να περπατήσει και να μιλήσει και μετά από δύο μήνες μια ανταγωνιστική εταιρία έβγαζε ένα ρομποτάκι το οποίο μπορούσε να μιλήσει, να περπατήσει και να σκουπίσει. Όπως καταλαβαίνεται μέσα σε μόλις δύο μήνες η πρώτη εταιρία δεν προλάβαινε να βγάλει τα χρήματα της επένδυσης και κατά συνέπεια είχε οικονομικό έλλειμμα. Από μια παρόμοια κατάσταση κινδυνεύει και το Internet, μπορεί ένας επιχειρηματίας να έχει μια πραγματικά καταπληκτική ιδέα και μέσα σε δύο χρόνια να θεωρείται ξεπερασμένη. Στο ελληνικό διαδίκτυο υπάρχουν αξιόλογοι άνθρωποι οι οποίοι μάλιστα έχουν ήδη σκεφτεί αξιόλογα πράγματα, ενώ μπορούν να προσφέρουν περισσότερα στο μέλλον, αλλά δεν έχουν την ανάλογη επιχειρηματική βάση. Στην Αμερική για παράδειγμα, θεωρείται δεδομένο ότι η κάθε start up θα πάρει από 1 έως 5 εκατ. δολάρια, ουσιαστικά μιλάμε για ταρίφα! Αυτά τα ποσά στην Ελλάδα είναι ανέκδοτο.
A: Μου δίνει καταπληκτική ‘πάσα' για την επόμενη ερώτηση η οποία αφορά την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Πριν κάποια χρόνια ο Στέλιος Χατζηιωάννου (σ.σ. ιδρυτής της Easy Jet και του Easy Group) είχε πει πως «Αν θες να πετύχεις, επένδυσε όσο πιο μακριά γίνετε από την Ελλάδα.». Συμφωνεί με την συγκεκριμένη άποψη;
M.N.: Έχω την αίσθηση ότι, με τα τότε δεδομένα, είχε δίκιο ωστόσο αυτή η κατάσταση αλλάζει με σταθερά βήματα. Όντως η Ελλάδα στον τομέα της επιχειρηματικότητας, από όποια πλευρά και αν το δεις, πάσχει σε αρκετά σημεία. Παρόλα αυτά πιστεύω πως η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αντιμετωπίζει μια κατάσταση ολιγοπωλίων. Υπάρχουν δηλαδή αρκετές κλειστές πόρτες. Μάλιστα η συγκεκριμένη κατάσταση διατηρείται από τα πρώτα χρόνια που ξεκίνησε η χρήση τους διαδικτύου στην χώρα μας. Όταν στην Αμερική όλοι μιλούσαν πρώτα για το Yahoo, μετά για το Google και την Microsoft στην Ελλάδα είχαμε το in.gr, το e-go του Μπόμπολα, το thea.gr του Κωστόπουλου, σελίδες οι οποίες ανήκαν σε μεγάλους εκδοτικούς ομίλους. Μιλάμε για μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση του διαδικτύου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Δεν υπήρχε συνεπώς περιβάλλον για να ξεκινήσουν καινοτόμες προσπάθειες στην χώρα μας.
Α: Μιχάλη θα ήθελα να σε ευχαριστήσω πολύ που μας μίλησες, ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο Zoo.gr
M.N.: Σας ευχαριστώ πολύ και εγώ, καλή συνέχεια στο Away.gr.